Časopis Prosvjeta

Učenici gimnazija i srednjih stručnih škola, koji u Hrvatskoj pohađaju nastavu na srpskom jeziku i pismu, dobili su 27. novembra nove čitanke za srpski jezik koje su predstavnicima škola uručene na svečanosti održanoj u prostoru Za¬jedničkog veća opština u Vukovaru. Udžbenike, koji su djelo vukovarskih profesorica Milice Stojanović i Ljiljane Bajac-Nikolić, svečano je uručila ambasadorica Srbije u Zagrebu Mira Nikolić. Uz čitanke od prvog do četvrtog razreda srednjih škola, štampani su pripadajući udžbenici gramatike i radne sveske. Sve knjige je objavilo Izdavačko poduzeće “Pro¬svjeta”. Čitanke su za učenike besplatne zahvaljujući donaciji Ministarstva spoljnih poslova Republike Srbije – Kancelarije za saradnju s dijasporom i Srbima u regionu u iznosu od milijun dinara, dok će se udžbenici iz gramatike i radne sveske kupovati. „Pitanje obrazovanja srpske manjine i njenog ukupnog položaja jedno je od najvažnijih pitanja u tom korpusu ljudskih prava kojima Srbija pridaje pažnju i mi ćemo nastaviti da podržavamo srpsku manjinu posebno u toj oblasti“, kazala je ambasadorica Nikolić.

Pitanje neostvarenih prava na obrazovanje na srpskom jeziku i ćirilici bila je tema tribine o registraciji srpskih škola, održane 21. novembra u organizaciji SPD “Privrednik” i VSNM Grada Zagreba. Dvadeset i dvije godine prošlo je od potpisivanja Erdutskog sporazuma kojim je omogućena mirna reintegracija istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srijema. Iako je njime srpskoj zajednici zagarantirana i prosvjetna autonomija, problem registriranja škola na srpskom jeziku i pismu i dalje nije riješen, naglasili su učesnici tribine, ističući i da se broj učenika koji pohađaju nastavu po modelu C smanjuje.  Učenici koji se školuju po A modelu po kojem se kompletna nastava održava na srpskom postižu odlične rezultate i nastavljaju školovanje u Hrvatskoj ili u Srbiji.

Na obilježavanju Aranđelovdana, krsne slave Vijeća srpske nacionalne manjine Zagrebačke županije, koje je upriličeno 21. novembra, svoje umijeće pokazali su članovi folklorne sekcije predstavivši se koreografijama iz Srbije kao i ZborXopa zagrebačkog pododbora “Prosvjete”, pod vodstvom Jovane Lukić. Tim povodom predstavljena je knjiga Hrvoja Petrića i Filipa Škiljana “Iz povijesti Srba u parohiji Salnik od doseljavanja do današnjih dana”, koja govori o historiji Srba u selima istočno od Zagreba, gdje i danas živi mala srpska zajednica.

U Hrvatskom domu u Vukovaru 28. oktobra održan je završni program 20. Dana kulture Srba istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema, u organizaciji “Prosvjetinog” regionalnog Koordinacionog odbora.

Na svečanom zatvaranju manifestacije uručena je Godišnja nagrada “Branimir Kurucić” koja nosi ime po njenom osnivaču i dugogodišnjem predsedniku Koordinacionog odbora, vukovarske “Prosvjete” i kulturno-umetničkog društva “Sloga” iz Vukovara. Nagradu dodeljuje Koordinacioni odbor sa sedištem u Vukovaru za očuvanje i razvoj srpske kulture na području istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema. Ove godine uručena je vukovarskom istoričaru i književniku Borivoju Čaliću, prijatelju i saradniku pokojnog Kurucića, koji je bio vizionar i čovek ispred svog vremena.

Borivoj Čalić rođen je u Vukovaru 1. decembra 1961. godine. Studirao je u Osijeku, a radi u Gradskoj knjižnici Vukovar. Istražuje i proučava kulturnu prošlost Vukovara i vukovarskog kraja, srpsku kulturu 18. veka, a posebno život i delo Zaharije Orfelina. Studije i članke objavljivao je u “Ljetopisu” SKD “Prosvjeta” i časopisima “Prosvjeta”, “Identitet” i “Zarez” iz Zagreba. “Luča” iz Subotice, “Sremske novine” i “Sunčani sat” iz Sremske Mitrovice, u “Letopisu” Matice srpske iz Novog Sada i mnogim drugima. Sarađivao je na projektima “Znamenite ličnosti Srema”. “Leksikon pisaca Jugoslavije”, “Srpski biografski rečnik”, “Srpska bibliografija: knjige 1868.-1944. i “Židovsko naslijeđe u Vukovaru”. Priredio je fototipsko izdanje “Spomenice Srpske pravoslavne crkve u Vukovaru” Jovana Kozobarića 2001. godine, Knjigu o Zahariji Orfelinu Laze Ćurčića, objavljenu u Zagrebu 2002. godine i knjigu Izabranih dela Zaharije Orfelina, objavljenu u Novom Sadu 2011. godine. Objavio je dve knjige “Orfelin” 1995. godine u Vukovaru i “Tragovi u trajanju” 2014. godine u Vukovaru i Zagrebu, o znamenitim ličnostima vukovarskog kraja.

Čaliću je pripala i čast da zatvori ovogodišnje 20. Dane kulture Srba istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema.

“Za nama su 20. Dani kulture Srba istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema. Taj broj dovoljno govori o istoriji trajanja i s pravom ukazuje na uspostavljenu tradiciju koja nije tek puka činjenica, sama po sebi, već iza nje stoje značajna ostvarenja koja su snažno promovisala umetničko i kulturno stvaralaštvo srpske zajednice u Hrvatskoj” rekao je, uz ostalo, Borivoj Čalić.

Domaćin poslednjeg programa ove manifestacije bio je vukovarski pododbor Srpskog kulturnog društva “Prosvjeta”.

U završnom programu ove manifestacije učestvovali su: Kamerni hor Vukovarskog srpskog pevačkog društva “Javor”, Vokalno-instrumentalni etno ansambl “Đurđevak” iz Bobote, Tamburaški orkestar “Vučedolski zvuci” s vokalnim solistom Živojinom Jergićem, vokalna solistkinja Anja Teofilović, uz muzičku pratnju na klaviru nastavnika Siniše Agića, nagrađena recitatorka Milica Ostojić iz Borova, recitatori vukovarskog pododbora Nevenka Lukić i Stefan Teofilović, mlade pijanistkinje Nikolina Topić, Milica Ajduković i Mina Guja, te “Prosvjetin” Ansambl narodnih igara iz Vukovara.

Podsetimo, svečano otvaranje manifestacije upriličeno je 7. oktobra u Jagodnjaku. Osijek je 13. oktobra bio domaćin Susreta pesnika. U organizaciji “Prosvjetinog” pododbora Bijelo Brdo 14. oktobra održan je Susret folklornih društva. Poslednji program održan je 28. oktobra u Vukovaru. Navedenim programima treba pridodati, smotru recitatora u Boboti i smotru literaraca u Dalju kao i likovnu koloniju “Boja Vukovara” koji su održani kao pretprogrami manifestacije. Program ovogodišnje manifestacije realizovan je uz finansijsku pomoć Saveta za nacionalne manjine Republike Hrvatske, Grada Vukovara, Vukovarsko-srijemske i Osječko-baranjske županije i Zajedničkog veća opština.

Na njenom svečanom zatvaranju 28. oktobra Povelje povodom 20 godina uspešnog rada na polju kulture uručene su predstavnicima svih 19 “Prosvjetinih” pododbora na području ISBZS, odnosno pododborima Bijelo Brdo, Beli Manastir, Bobota, Borovo, Bršadin, Dalj, Darda, Jagodnjak, Kneževi Vinogradi, Markušica, Negoslavci, Osijek, Ostrovo, Trpinja, Pačetin, Vera, Vukovar, Gaboš i Mirkovci. Povelja je dodeljena i reprezentativnom Ansamblu narodnih igara Srpskog kulturnog društva “Prosvjeta” iz Vukovara. Među mnogobrojnim gostima i posetiocima u vukovarskom Hrvatskom domu završnom programu ovogodišnjih Dana kulture prisustvovao je i predsednik SKD “Prosvjeta” Siniša Ljubojević.

U prostorijama biblioteke “Prosvjete” u Zagrebu je 16. novembra otvorena izložba fotografija Darka Dozeta “700 godina manastira Krupe” koju čini 40-ak umjetničkih i dokumentarnih fotografija nastalih prilikom Dozetovih boravaka u ovom manastiru. Izložba je organizirana u okviru projekta Registra kulturne baštine Srba u RH.

Govoreći o izloženim fotografijama, Branko Čolović iz “Prosvjete” naglasio je da je autor uspio prikazati ovaj crkveni i historijski spomenik, kao i igumana, arhimandrita Gavrila Stefanovića, koji je 2000. godine došao u ovaj pusti manastir i uspio ga oživjeti. O svojim iskustvima u stvaranju fotografija, kao i o putu izložbe, koja je nakon Novog Sada obišla Suboticu, Gračanicu i Kosovsku Mitrovicu, govorio je autor, fotoreporter beogradskih “Novosti” Darko Dozet. Prisutnima su se obratili i iguman Gavrilo i generalni sekretar “Prosvjete” Srđan Tatić.

U Okučanima je 17. novembra održan Dan Grigora (Grigorija) Viteza koji su zajednički organizirali općinski VSNM na čelu s predsjednikom Sinišom Martinovićem, Narodna knjižnica i Osnovna škola Okučani. Manifestacija je organizirana kroz projekt financiran sredstvima Uprave za dijasporu i Srbe u regionu Vlade Republike Srbije. „Tim projektom su povezane škole i vijeća iz tri županije, odnosno s područja Okučana, Pakraca i Voćina – mjesta gdje je rođen Grigor Vitez, gdje se školovao i gdje je radio“, rekao je Martinović. U punoj kino sali oko 250 djece pratilo je priredbu na kojoj su nastupili učenici iz Okučana, kao i mladi članovi KUD-a “Tkanica”.